Partes dunha galliña: coñece a súa anatomía

Se che gustan tanto as galiñas como a nós, seguro que tes curiosidade por saber como son por dentro. Cada parte dunha galiña desempeña unha función imprescindible dentro o seu organismo, por tanto, como en calquera ser vivo, o fallo dunha delas pode desembocar no malestar ou mala saúde xeral do animal.

Desde os nosos inicios, en 1996, en Pazo de Vilane fixemos do benestar animal nosa principal bandeira. Por iso extremamos os coidados das nosas galiñas -permitíndoas saír ao aire libre todos os días, aos frescos pastos galegos- e vixiamos a diario o seu estado de saúde.

Para iso, o noso equipo de veterinarios e encargados de granxas, que contan con amplos coñecementos acerca da anatomía das galiñas, vixían calquera anomalía tanto no seu aspecto externo como de comportamento, o que nos proporciona moita información acerca da súa saúde.

Vexamos máis de preto como está formada unha galiña; deste xeito entenderemos moito mellor o seu estado xeral, metabolismo, movementos e reaccións, así como a súa conduta dentro e fóra do galiñeiro.

Sistema reprodutivo

O sistema reprodutivo forma, sen dúbida, unha das partes máis interesantes das galiñas. Pouca xente sabe que as galiñas poñen ovos para reproducirse como medida de auto-protección.

E é que o poder incubar os ovos e elixir a fuxida ante a presenza dun depredador aumentaba moito as súas posibilidades de supervivencia cando vivían en estado salvaxe, fai miles de anos.

Ademais, como o ovo contén todo o necesario para o desenvolvemento do embrión, se a nai víase obrigada a abandonalo puntualmente o pito podía chegar a nacer incubándose coa calor do sol.

Xa os exipcios descubriron esta práctica e desenvolveron a primeira industria avícola rudimentaria, expoñendo os ovos aos raios solares e a uns fornos de arxila nas horas nocturnas.

No aparello reprodutor dunha galiña poden distinguirse dous partes: o ovario e o oviducto. As galiñas só contan cun ovario, que se vai desenvolvendo desde o seu nacemento, e que a partir das 16 semanas de vida xa ten certo tamaño.

Nas 3 semanas previas á posta do primeiro ovo (o que equivalería á menarquía nas adolescentes) o aparello reprodutor desenvólvese moi rapidamente, debido á acción das hormonas.

O oviducto segue un desenvolvemento similar: é lento ao principio e crece ata alcanzar os 70 cm cando a galiña está a piques de alcanzar a madurez.

O ovario aseméllase a un acio de uvas, con numerosos folículos (futuros ovos) de distinto tamaño. Os máis grandes son os máis próximos a formarse. E aínda que as galiñas poden chegar a ter ata 4000 folículos, só unha pequena parte deles desenvolverase.

O oviducto, un longo tubo rosa pálido, conecta o ovario coa cloaca, e conta cunha serie de segmentos que cumpren diferentes funcións. Neles iranse depositando os distintos compoñentes do ovo ata completar a súa total formación.

No infundíbulo, primeiro segmento do oviducto, captúrase a xema tras a ovulación. No magnum, segundo segmento e moito máis longo, fórmase a clara. No istmo, pola súa banda, xéranse as membranas do ovo. Por último, no útero, cuarto segmento de gran diámetro, alóxanse unhas glándulas que producirán o calcio para conformar a casca.

Unha vez estea listo, a galiña expulsará o ovo pola vaxina, onde se forma a cutícula, que impedirá o paso de microorganismos.

Outro órgano que, sen ser estritamente falando parte do sistema reprodutivo, si ten moito que ver con el é a crista. Este apéndice vermello que coroa a cabeza das galiñas de tecido cartilaginoso é un carácter sexual secundario, é dicir, un indicador do nivel de maduración sexual destas aves.

Entre outras moias pistas, o estado da crista da galiña indica ao coidador ou granxeiro se está ou non preparada para empezar a poñer ovos.

Sistema dixestivo

Aínda que non forma parte -estritamente falando- do sistema dixestivo, o pico da galiña é a súa porta de entrada. Está formado por queratina endurecida e realiza a importante función de pre- trituración do alimento. Tamén, en ocasións, as galiñas emprégano como arma de defensa, fronte ás súas congéneres ou fronte a outros animais.

Pero o que chama a atención do seu sistema dixestivo é a ausencia de estómago, que é substituído polo buche, unha das partes da galiña máis interesantes.

En realidade, todo o sistema dixestivo da galiña é un longo tubo (desde a boca ata a cloaca) formado por ensanches onde se acumulan materiais de refugallo, por unha banda, e alimenticios, por outro.

O buche é un deles. Nel permanecen os alimentos duros (como o gran) unhas 12 horas, ata que se abrandan e están listos para pasar ao pro-ventrículo, onde non se deteñen, pero si se empapan de mollos gástricos.

Ademais, o buche é un recurso excelente para as galiñas, pois lles permite inxerir rapidamente comida, almacenala e fuxir. Isto é unha reminiscencia da súa vida salvaxe pasada, cando debían estar atentas á presenza de depredadores.

Ao buche séguelle a moega, onde se termina realmente de triturar a comida. Para iso, as galiñas que viven en liberdade, como as de Pazo de Vilane, inxeren pedriñas que actuarán neste órgano como pequenas prensas, axudando no proceso de moenda, o que lles axudarán a ter unha mellor saúde dixestiva.

No intestino delgado, como nos mamíferos, prodúcese a absorción de nutrientes. Dúas particularidades do sistema dixestivo das galiñas é que o duodeno ten forma de U e que o intestino groso é moi curto.

Sistema locomotor: ás, corpo e patas

Aínda que as aves son xeralmente clasificadas como tetrápodos (animais con catro extremidades) as anteriores modificáronse, transformándose en ás.

No caso das galiñas, como xa mencionamos anteriormente, a evolución interveu transformándoas, por iso son incapaces de voar longas distancias.

As partes das ás (desde a parte pegada ao corpo ata a punta) son: a escápula, o óso coracoides, o húmero -que está articulado co radio e o cúbito) e finalmente o carpo e o metacarpo, que se fusionan para formar a boneca e a man da galiña.

O cranio das galiñas é moi pequeno, máis do que poderiamos pensar a sempre vista, e é que entre os ósos craniais existen espazos. Algunhas galiñas con “moños” na parte superior da cabeza presentan ósos frontais moi prominentes.

As mandíbulas son moi fortes, pois as galiñas carecen de dentes e empregan o pico para tratar de romper toscamente o alimento.

O tronco está formado polo raquis ou columna, moi longo e en forma de S, e conta con 13 vértebras. Esta maior lonxitude respecto a os mamíferos serve para dar maior forza ao pico, encargado de buscar e romper o alimento.

A primeira vértebra das galiñas, denominada Atlas, ten unha particularidade, e é que aloxa unha articulación especial que pode rotar en tres dimensións. Isto é o que lles permite virar a cabeza case por completo, así como realizar os seus característicos movementos, secos e rápidos.

O esterno é un óso especialmente desenvolvido, aínda que non tanto como no resto das aves, pois está relacionado coa súa escasa capacidade de voo.

Ademais, a pelvis está soldada ao raquis, cousa que non ocorre nos mamíferos.

As patas da galiña contan con fémur, rótula, tibia e peroné, e o seu pé na vida adulta carece de tarso. É curioso, porque na época de pollita si chega a telo, aínda que acaba por fusionarse coa tibia e o metatarsiano.

Os xeonllos son fortes para soportar a posición de encartado que as galiñas adoptan tanto para descansar como para poñer e/ou incubar ovos.

Por último, catro ósos correspondentes aos dedos forman o pé: o polgar, o interno, o medio e o externo.

A musculatura das galiñas é forte e conta con menos fibra e graxa intramuscular que a dos mamíferos. Nas galiñas os músculos pectorais (ou peitugas) están moi desenvolvidos, pero son pálidos, porque neles predominan as fibras musculares brancas e non están moi irrigados.

Plumas e pel: sistema protector externo

As partes externas dunha galiña ou sistema protector externo está conformado polas plumas e a pel.

Ambas teñen un importante papel: o de illar ás aves de calquera inclemencia, tanto do excesivo frío como da calor asfixiante.

Así mesmo, e aínda que xa non son animais salvaxes (crese que foron domesticadas na antiga India e todo o sueste asiático, cara a 7.500 a. C.) aínda as galiñas son capaces de emprender curtos voos (sobre todo as de razas pequenas ou medianas).

Estas aves tamén se serven das súas plumas para chamar a atención do sexo oposto durante o cortexo.

A pel das galiñas, pola súa banda, protéxeas tamén do frío e da calor, e ten como importante función transformar a luz solar en vitamina D. A pel emplumada conta cuns folículos, unha especie de finos tubos, que é onde se engarzan as plumas.

Pero tamén as galiñas contan cunha pel escamada ao redor das patas (moito máis grosa) e con outros elementos externos que, sen ser propiamente pel, protéxenas do exterior.

As uñas das patas, moi duras e afiadas, formadas por queratina, sérvenlles para escarbar o terreo e atopar insectos, sementes e pedriñas, que lles achegan proteínas, hidratos de carbono e minerais extras. Todo iso, está claro, sempre que as galiñas vivan nun réxime de liberdade, como o das galiñas campeiras, e teñan a oportunidade de saír ao exterior cada día.

Como vemos, a galiña é un animal moi interesante desde o punto de vista anatómico, no que todo parece estar enfocado á posta de ovos. Seguro que repararías en que o seu deseño corporal parece feito á mantenta para este fin.

A posta case a diario de ovos constitúe en si mesma un auténtico milagre da natureza ao que asistimos todas as mañás en Pazo de Vilane. Por iso tratamos de compensar ás nosas galiñas cos mellores coidados posibles: desde o penso de mellor calidade ata longas horas de paseos polos prados das nosas leiras, pasando pola maior hixiene e comodidade nos galiñeiros.

Porque en Pazo de Vilane non producimos ovos, coidamos galiñas.

¿Te ha gustado este artículo? ¡Pues te ofrecemos mucho más!

¡Suscríbete a nuestro boletín y recibirás gratis un libro digital!