Os nubeiros, uns trasgos moi auguafestas

Se es como nós, dos que se encerran na casa en canto se achega unha tormenta, se cadra tamén te escondes disimuladamente se che falamos dos nubeiros, uns trasgos malignos do acervo cultural galego que, segundo a lenda, son os causantes deses espectaculares fenómenos naturais. Desde tempos inmemoriais os habitantes do rural galego tiveron moito respecto aos chamados nubeiros, uns personaxes mitológicos malignos que supostamente manexan ao seu antollo as nubes co fin de provocar raios, tronos e choivas torrenciais para así arruinar colleitas e días de festa. Pero quen son estes misteriosos e travesos personaxes?

Os nubeiros: uns trasgos soplanubes

A beleza máxica das paisaxes interiores galegos, coas súas inmensas fragas de castiñeiros, carballos e acivros, ríos caudalosos e paraxes sombrías inspirou aos homes desde o inicio dos tempos. E é que nesas tardes desapracibles, chuviosas e escuras non é difícil botar a voar a imaxinación, sobre todo cando o lume crepita nas chemineas dos pazos e o ambiente íntimo convida a contar historias sobrecogedoras.

Por iso as lendas galegas teñen ese algo especial que engancha, e é que recollen unha raíz telúrica, misteriosa e romántica que dá a propia terra.

Unha das nosas lendas preferidas é a dos nubeiros, coñecidos tamén como os sopranubes. Na sociedade celta -o pobo prerrománico que habitou Galicia- onde a supervivencia dependía case por completo da gandería e a agricultura, as oscilacións do clima seguíanse con preocupación. Unha saraiba a destempo podía acabar en media hora cos alimentos de todo un ano.

Por iso é polo que a crenza nos nubeiros, uns trasgos que manexaban desde o ceo ao seu antollo e capricho as choivas e tormentas, prendese rápido entre as xentes sinxelas do campo.

Moitos describían aos nubeiros como trasgos de tamaño medio –non tan pequenos como habitualmente imaxínaos- fortachones e corpulentos.

Dende logo, non eran agraciados; o seu tez escura e basta, a barba sucia e poboada, os ollos como brasas, malignamente brillantes, e as orellas e a boca enormes asustaban ata aos máis bravucós.

A vestimenta non axudaba, tampouco. Como vestían completamente de negro, cubríanse con peles andraxosas e tocaban a súa cabeza cun chapeu de anchas ás tapando parte do rostro, ninguén quería atoparse cun nubeiro no medio do bosque ou nun cóbado dun camiño solitario, especialmente á noitiña ou no medio dun orballo.

Demos expulsados do ceo… que queren volver

Ninguén sabía de certo onde habitaban. Quizá na espesura da fraga ou en covas inaccesibles? En casas labregas abandonadas ou nas palleiras dos pazos? O certo é que especialmente nos días de verán ou de principios de outono, no medio de xornadas risoñas de romarías e amores, e cando nada presaxiaba a súa aparición, alá xurdían os nubeiros provocando devastadoras tormentas con aterradores lóstregos e tronos.

Xa en tempos da cristiandade críase que os nubeiros eran en realidade pequenos demos expulsados do ceo por San Miguel que buscaban vinganza e aproveitaban a menor ocasión (un remuíño de area ou un tornado) para impulsarse e subir ás nubes, para desde alí amolar aos homes manexando ao seu antollo o clima.

Por iso en moitas poboacións do rural galego, cando se achegaba unha borrasca perigosa, os aldeáns corrían á igrexa para alertar ao párroco, quen á súa vez tanxía as campás co fin de asustar e afastar a estes seres malignos. De aí xurdiu esta cantiga popular:

Tanguen os cregos a campá,
Pra escorrentar ó Nubeiro,
Ben eles sudan… pra encher,
Pra todo o ano, o granceiro

Co tempo, este costume de facer soar as campás para facer fuxir aos nubeiros asociouse á festa de Santa Brígida, que se celebra a noite do 31 de xaneiro ao 1 de febreiro. Nesa ocasión, de novo dobraban as campás e os mozos batían palmas e facían soar cacharros e tambores. Todo co mesmo fin: asustar aos pequenos trasgos ou nubeiros.

Gustouche este artigo? Pois ofrecémosche moito máis! Subscríbete ao noso boletín e recibirás un libro dixital gratuíto!